Prowincja Gelderland / Geldria
Stolica: Arnhem
Adres Zarządu Prowincji:
Markt 11
6811 CG Arnhem
Adres do korespondencji:
Postbus 9090
6800 GX Arnhem
tel.: +31(026) 359 91 11
Prowincja zajmuje obszar 5 136,51 km2, z czego 163.,69 km2 stanowią
rzeki, kanały i akweny wodne.
Ogólna liczba mieszkańców wynosi 1 919 158
Gęstość zaludnienia: 385 /km2
Ilość gmin: 77
Najważniejsze miasta to Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn, Barneveld,
Zuthpen, Harderwijk
Największa pod względem powierzchni i czwarta pod względem zaludnienia
prowincja Holandii. Położona strategicznie - między przemysłowym
zagłębiem Holandii Randstadt, zagłębiem Ruhry w Niemczech, portem
morskim w Rotterdamie i portem lotniczym Schiphol w Amsterdamie
- przyciąga, poza przemysłem, głównie przedsiębiorstwa logistyczne.
Władze prowincji dążą do wzmocnienia gospodarki i stworzenia możliwie
największej ilości miejsc pracy, zakładając, że łatwy dostęp, fachowa,
dobrze wyszkolona siła robocza i stale ulepszana infrastruktura
zainteresują inwestorów krajowych i zagranicznych.
Potrzebne są do tego duże nakłady inwestycyjne. Wiele programów,
mających na celu przyciągnięcie krajowego i zagranicznego biznesu
oraz stymulowanie współpracy transgranicznej z Niemcami i Belgią,
wdrożono dzięki finansowemu poparciu Unii Europejskiej, dla której
Geldria stała się ważnym partnerem gospodarczym. Sporo uwagi i środków
finansowych poświęca się także wzmocnieniu już istniejących sektorów
gospodarki. Podobnie jak w innych prowincjach dużą wagę przykłada
się do zachowania czystości środowiska, rozwoju badań nad ochroną
środowiska i wdrażaniu nowych, oszczędnych i czystych technologii.
W trosce o ochronę środowiska władze m. in. stymulują transport
wodny i kolejowy, dążąc do ograniczenia ruchu drogowego. W dziedzinie
ochrony środowiska i transportu władze prowincji nawiązały ścisłą
współpracę z Niemcami, gdzie w Dusseldorfie mieści się filia władz
prowincji.
Poszczególne regiony prowincji różnią się między sobą zarówno charakterem
jak i gospodarczo. Tereny między Arnhem a Nijmegen to głównie przemysł,
tereny o dużych możliwościach rozwojowych i gospodarczych; okolice
Apeldoorn to tereny rekreacyjne, lasy, wrzosowiska, wydmy piaszczyste,
niewiele przemysłu, część zachodnia (Achterhoek) - kraina spokojna,
gdzie chętnie sadowi się nie tylko przemysł, głównie metalowy, ale
również agrobiznes. Południowo - zachodnia część prowincji, położona
"między rzekami" - to osady i gospodarstwa usadowione wzdłuż wałów
przeciwpowodziowych lub wzdłuż dawnych koryt rzek, a z upraw - głównie
sadownictwo. Miasto Arnhem znane jest Polakom gdyż w jego wyzwoleniu
w czasie II Wojny Światowej brała udział dywizja spadochroniarzy
polskich pod dowództwem gen. Sosabowskiego. Bitwa pod Arnhem została
przedstawiona w filmie amerykańskim "O jeden most za daleko" i opisana
w powieści pod tym samym tytułem.
Pod koniec 2000 w rozmaitych gałęziach gospodarki w prowincji
zatrudnienie znalazło 823 000 osób:
PRZEMYSŁ
W Geldrii jest około 78.000 zakładów produkcyjnych, należących
do kategorii średnich i małych przedsiębiorstw. Do największych,
zatrudniających ponad 400 pracowników, należą m. in. Digital Equipment
Parts Center B.V., Philips Semi Conductors B.V., AKZO Nobel, BASF,
Grolsch, Heinz, Vredestein, Aviko B.V., Honig. Rozmieszczenie poszczególnych
gałęzi przemysłu w prowincji jest bardzo nierównomierne: w północnej
części prowincji Veluwe skoncentrował się przemysł spożywczy i produkcja
używek, papierniczy, chemiczny i gumowy; w południowo-zachodniej
Geldrii czołowe miejsce zajmuje produkcja materiałów budowlanych
i obróbka drewna; w Achterhoek - usadowił się przemysł, graficzny,
metalowy i optyczny; w przemysłowym zagłębiu prowincji, na osi Arnhem
/Nijmegen, najbardziej rozwinętą gałęzią gospodarki jest przemysł
elektrotechniczny i produkcja środków transportu.
Ogółem przemysł reprezentuje 6,1% wszystkich podmiotów gospodarczych
i jest - po handlu - drugim największym pracodawcą w prowincji,
zatrudniającym około 130 100 osób, czyli około 17,2 % całej ludności
pracującej. W przeciwieństwie do innych prowincji w Geldrii zaznacza
się względnie duży udział przemysłu papierniczego przy nieznacznym
udziale przemysłu chemicznego. Obserwuje się upadek rodzimego przemysłu
tekstylnego w związku z tym, iż większa część produkcji zlecana
jest za granicę, m. in. do Polski. Nierówne są nakłady na inwestycje
własne i na rozwój przedsiębiorstw : w rejonie Arnhem /Nijmegen
- mimo obecności dużych przedsiębiorstw zanotowano zmniejszenie
się inwestycji (-13% ), natomiast w Achterhoek - inwestycje rosnące
(+ 15% ). Obserwuje się ciągły - acz nierównomierny - wzrost ilości
miejsc pracy, głównie w budownictwie i usługach budowlanych, przemyśle,
sektorze usług dla biznesu, turystyce i gastronomii, czyli w sektorach
stanowiących 62% całej gospodarki prowincji. Na lata 2000/2001 przewiduje
się w Geldrii dalszy rozwój budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego
oraz ogólny przyrost miejsc pracy o 2,1%.
ROLNICTWO
W Geldrii przeważają gospodarstwa mieszane, z przewagą gospodarstw
hodowlanych. Hodowli podporządkowane są uprawy, wśród których na
pierwsze miejsce wysuwa się uprawa roślin pastewnych, głównie na
użytek własny. Gruntów rolnych było 249 868 ha, z czego uprawa roślin
pastewnych zajmowała 41 690 ha, zbóż -14 498 ha, bulwiastych i korzeniowych
- 11 586 ha, owoców i warzyw - 2 300 ha. W hodowli pierwsze miejsce
zajmuje hodowla bydła (947 250 sztuk), w ślad za którą plasuje się
hodowla trzody chlewnej (2 581 614 sztuk), koni - (22 880 sztuk),
drobiu (20 837 880 sztuk, w tym kur, kaczek, indyków). W Geldrii
znajduje się 51 hodowli zwierząt futerkowych, które zostaną zamknięte
do 2010 roku, z uwagi na silne protesty Towarzystwa Ochrony Zwierząt.
W południowo-zachodniej Geldrii, wzdłuż koryt rzek, w rejonie Betuwe,
rozwinęło się sadownictwo, uprawa warzyw, hodowla drzewek owocowych
i kwiatów. Budowa linii kolejowej, tzw. Betuwe lijn wiąże się z
utratą wielu hektarów sadów.
Ilość miejsc pracy w rolnictwie wykazuje tendencję malejącą, głównie
z uwagi na zaostrzenie przepisów unijnych dotyczących hodowli i
upraw, drastyczne ograniczenia produkcji rolnej ze strony rządu
holenderskiego oraz nasilającą się emigracją młodych rolników. Obserwuje
się zmniejszanie się liczby gospodarstw (np. w 1999 roku było ich
17 623 w porównaniu do 20 310 w 1995!). Na przestrzeni lat 1989
-1999 ubytek miejsc pracy w rolnictwie w Gedrii wynosił średnio
-1% rocznie, aczkolwiek ostatnio odnotowuje się przyrost miejsc
pracy w rolnictwie, głównie w południowo-zachodniej części prowincji,
spowodowany wzrostem zainteresowania uprawami szklarniowymi. Uwolnione
tereny rolne będą zamieniane na tereny zielone, parki itp. w dążeniu
do odtworzenia typowego krajobrazu prowincji i stworzenia nowych
terenów wypoczynkowo-rekreacyjnych. W rolnictwie zatrudnionych jest,
łącznie z rodzinami, 37 300 osób czyli 6,8% ogółu mieszkańców prowincji.
W porównaniu z 1999 oznacza to, że w ciągu roku z rolnictwa odeszło
1 000 osób. Mimo to eksport prowincji składa się on w 1/3 z art.
żywnościowych.
OBSŁUGA BIZNESU
Dotyczy to działalności banków, towarzystw ubezpieczeniowych,
sprzedaży i wynajmu nieruchomości, wynajmu środków transportu, maszyn
i narzędzi, usług świadczonych przez firmy komputerowe i inne oraz
badań badawczo-rozwojowych. Ten sektor będzie w Geldrii - podobnie
jak w pozostałych prowincjach - przeżywać dynamiczny rozwój ze względu
na rosnącą ilość przedsiębiorstw, wymagających coraz to doskonalszych
usług, zwiększającą się ilość zleceń przekazywanych osobom trzecim
jak również z uwagi na rozwój w obrębie samego sektora, szczególnie
w dziedzinie informatyki i komunikacji. W Geldrii umieściły swoje
biura i administrację firmy takie, jak AKZO Nobel, firmy ubezpieczeniowe
Ohra Verzekeringen, Centraal Beheer, Apeldoorn Verzekeringen, ,
R.V.S. Levensverzekering N.V., instytuty naukowo-badawcze jak TNO
i N.V. Kema, Postbank, Bank Groep B.V. i tp. Sektor obsługi biznesu,
zatrudniający około 171 400 osób czyli 10,5% ogółu pracujących,
należy do największych pracodawców w prowincji.
HANDEL / USŁUGI
Dotyczy to handlu detalicznego i hurtowego, serwisu naprawy i
reperacji art. konsumpcyjnych, kupna /sprzedaży i naprawy samochodów.
W tym sektorze gospodarki pracuje około 124 100 osób.
TRANSPORT / KOMUNIKACJA
Główne lądowe szlaki komunikacyjne, łączące port lotniczy w Amsterdamie
i port morski w Rotterdamie z Zagłębiem Ruhry i z zagłębiem przemysłowym
w Belgii, razem z trzema dużymi rzekami przecinającymi prowincję
i stanowiącymi uczęszczane szlaki towarowe, sprawiają iż Geldria
dysponuje dobrze rozwiniętą siecią połączeń towarowych i komunikacyjnych.
Projektowana towarowa linia kolejowa Betuwelijn , biegnąca w poprzek
prowincji i łącząca port morski w Rotterdamie z Niemcami oraz rozbudowa
kolejowej trasy szybkiego ruchu z lotniska Schiphol, przez Arnhem,
do Niemiec, powinny optymalnie usprawnić przewóz towarów i osób
i odciążyć autostrady. Rzekami i kanałami przewozi się ponad 11
mln ton towaru rocznie , drogą lądową - 74, 5 mln ton.
Cztery duże ośrodki przemysłowe - Arnhem, Nijmegen, Harderwijk
i Wageningen - przeładowują łącznie ponad 5 mln ton towaru. Z myślą
o jeszcze bardziej efektywnym wykorzystaniu szlaków komunikacyjnych
rozpoczęto budowę Multimodaal Transport Centrum w Valburg, będącym
terminalem przeładunkowym kontenerów. Kontenery przeładowuje się
z ciężarówek bezpośrednio na pociąg lub statki. Wzdłuż większych
rzek i kanałów rozmieściły się towarowe porty rzeczne (80) i stocznie
(7). Transportem wodnym zajmuje się 330 firm, zatrudniających 1
280 pracowników. , transportem lądowym - 1 790 przedsiębiorstw przewozowych,
zatrudniających 23 000 osób. Do tego dochodzi 710 przedsiębiorstw
oferujących usługi wspierające transport i przewóz towarów, jak
np. składowanie, przeładunki, logistyka., zatrudniających około
4 300 osób.
TURYSTYKA / GASTRONOMIA
W statystyce do tego sektora zalicza się również gastronomię,
kulturę /rekreację /sport /rozrywkę, przewóz wycieczek, biura podróży,
sprzedaż pamiątek itp. W Geldrii turystów przyciągają głównie lasy
(największe naturalne tereny leśne w Holandii) i wrzosowiska na
północy prowincji (Veluwe) , panująca w nich cisza i spokój. Na
obrzeżach Parku Narodowego Veluwe usadowiło się mnóstwo kempingów
i ośrodków rekreacyjno - wypoczynkowych. W samym parku znajduje
się muzeum sztuki nowoczesnej Kröller-Müller Museum , z największymi
prywatnym zbiorem obrazów Van Gogha.
Do innych atrakcji turystycznych należą: ogród zoologiczny Appenheul
w Apeldoorn, zamieszkany wyłącznie przez małpy; pałacyk t Loo,
w którym zachowały są naturalne wnętrza z końca XIX i początku XX
w., oraz pamiątki po królowej Wilhelminie, babce panującej obecnie
królowej Beatrix. Interesujący jest też skansen koło Arnhem w którym
zgromadzono najciekawsze obiekty budownictwa wiejskiego w Holandii.
Geldria posiada dobrze utrzymane ścieżki rowerowe i spacerowe i
pewne możliwości uprawiania sportów wodnych. Noclegi: 1 100 hoteli,
kempingów i ośrodków wypoczynkowych oferuje w sumie 407 000 miejsc,
z czego 61% w lasach Veluwe. W turystyce i gastronomii pracuje -
włączając w to pracowników sezonowy - około 44 120 osób.
Do góry
|